Do dostępności dysków o pojemnościach większych niż 4 TB zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Jednak w niektórych rozwiązaniach, znacznie dogodniejszym układem jest macierz dyskowa typu NAS, złożona z kilku dysków średniej wielkości. Bez problemu można w niej uzyskać układ przewyższający całkowitą pojemnością, obecnie dostępne na rynku, największe dyski. Ze względu na stosowanie sumy kontrolnej, macierz RAID 5 ma pojemność nie większą niż wielkość dysku, pomnożona przez liczbę, o jeden mniejszą od ilości nośników w układzie. Dodatkowo, można do zestawu dysków macierzy, dołączyć urządzenia zapasowe, nie biorące udziału w procesach zapisu i odczytu danych, oczekujące jedynie na zastąpienie dysku zawierającego dane, który uległby awarii. Niewątpliwą zaletą, jest również skrócenie czasów dostępu do danych, poprzez równoległy dostęp do kilku dysków na raz, oraz w przypadku układu RAID 5, odporność na awarię, na poziomie zapewniającym nieprzerwaną pracę, nawet w przypadku utraty jednego z dysków z zestawu.
Niestety, w sytuacji, gdy usterce ulegnie więcej niż jeden dysk z macierzy RAID 5, przestaje ona prawidłowo działać.
Poniżej opisany zostanie przypadek odzyskania danych, składający się z 8 dysków, o pojemności 4 TB. Całkowita, sumaryczna, maksymalna pojemność takiej macierzy w układzie RAID 5, to 28 TB. W przypadku rozwiązań NAS takich producentów jak QNAP czy Synology, pojemność ta jest dodatkowo nieco zmniejszana przez partycje systemowe umieszczane na dyskach, podczas konfiguracji systemu macierzy NAS. Nie są to duże straty, gdyż na każdym z dysków, wynoszą one około kilkudziesięciu gigabajtów, czasami są nawet jeszcze mniejsze.
Brak regularnej kontroli stanu dysków, oraz konfiguracji odpowiedniego raportowania błędów, prowadzi zazwyczaj do awarii więcej niż jednego nośnika w układzie. Powoduje to awaryjne zatrzymanie macierzy. Wielu administratorów niedostatecznie zaznajomionych z obsługą układów macierzowych, próbuje uruchamiać je, restartując urządzenia NAS z niepełnym zestawem dysków. Takie działania zazwyczaj uszkadzają dodatkowo metadane zawierające informacje o konfiguracji macierzy, jej pojemności i wzajemnym ułożeniu dysków. Metadane te, zapisywane są na poszczególnych dyskach, wspomagając ich odpowiednią identyfikację i konfigurację podczas startu urządzenia NAS. W opisywanym przypadku niestety doszło właśnie do ich uszkodzenia.
W sytuacji uszkodzenia metadanych macierzy, ustalenie wzajemnego ułożenia dysków, wielkości zastosowanego bloku oraz wzorca zapisywania danych i sum kontrolnych, muszą one zostać odtworzone na podstawie danych zapisanych na dyskach. W pierwszej kolejności, następuje jednak analiza stanu poszczególnych nośników oraz zabezpieczenie ich zawartości (z dokładnością do błędnych sektorów, nie możliwych do skorygowania przez firmware dysku) bezpośrednio na nośnikach odpowiedniej wielkości, lub w plikach obrazów. W opisywanym przypadku, w jednym z dysków, w związku z dużą ilością błędnych sektorów, uległo dodatkowo awarii oprogramowanie wewnętrzne. Spowodowało to brak możliwości skomunikowania się z nim w standardowy sposób. Był to wbrew pozorom szczęśliwy zbieg okoliczności, gdyż dzięki temu, po naprawie firmware'u udało się odczytać konfigurację macierzy, uszkodzoną w pozostałych dyskach przez wspomniane próby uruchamiania urządzenia z usuniętymi napędami. Przyspieszyło to znacząco pracę podczas składania wirtualnego odpowiednika macierzy z NAS. Skanowanie sumarycznej pojemności 8 dysków, równej 32 TB, w celu ustalenia układu macierzy, wymagałoby bowiem bardzo dużych nakładów czasu. Ostatecznie w 3 dyskach ujawniły się błędne sektory, z czego jeden z nich uległ wspomnianej dodatkowej awarii oprogramowania wewnętrznego.
Po odtworzeniu wirtualnej macierzy, możliwa stała się analiza systemu plików zapisanych na utworzonym, wirtualnym woluminie. Dodatkowo, wiedza o lokalizacji błędnych sektorów występujących w poszczególnych dyskach, pozwoliła na utworzenie odpowiednio skorygowanych ciągów bloków danych zawartych w poszczególnych odzyskiwanych w plikach danych. Ostatecznie udało się odzyskać całość danych ale błędne sektory przełożyły się na uszkodzenia sytemu plików. Spowodowało to dodatkowe utrudnienia związane z koniecznością uporządkowania i odbudowy drzewa katalogów systemu plików odtworzonego woluminu. Podczas odzyskiwania poszczególnych plików, okazało się że, całość danych, wykorzystywała jedynie część przestrzeni systemu plików woluminu. To ponownie skróciło czas odzyskiwania danych, w tym przypadku konieczny do wydobycia danych z wirtualnego woluminu. Błędne bloki danych nie znajdowały się w przestrzeni przechowującej zawartość plików. Zdarza się to jednak w niewielkiej ilości tak szczęśliwych przypadków. Prawidłowa praca z plikami baz danych i dokumentów, aż do momentu całkowitej awarii macierzy, prawdopodobnie uśpiła czujność administratorów, doprowadzając do konieczności odzyskiwania danych z uszkodzonej macierzy RAID 5.
Podsumowując ten przypadek, należy podkreślić, że próby uruchamiania uszkodzonej macierzy bez kompletu zainstalowanych dysków, powodują zazwyczaj uszkodzenia kluczowych dla jej odbudowy metadanych. Brak należytej kontroli nad stanem dysków, skutkuje najczęściej uszkodzeniem większej ich ilości, co uniemożliwia pracę macierzy RAID 5, choć jej konfiguracja pozwala zachować pełen dostęp do danych w przypadku całkowitej awarii jednego dysku. Najważniejsze jednak jest, by nie traktować macierzy w urządzeniu NAS, jako alternatywy dla kopii zapasowych. Brak backupu danych, w razie awarii urządzenia NAS, skutkuje koniecznością odzyskiwania danych z macierzy dyskowej. Proces ten wymaga bardzo dużych nakładów sprzętu, pracy i co najważniejsze czasu.
Dzięki posiadanemu zapleczu technicznemu, oraz wieloletniemu doświadczeniu, jesteśmy w stanie realizować usługi odzyskiwania danych, nawet w przypadku najtrudniejszych usterek. W przypadku awarii nośników skutkujących brakiem dostępu do danych, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Więcej informacji znajdą Państwo na naszym blogu, a pełen zakres usług odzyskiwania danych, na stronie https://www.alldatarecovery.pl/uslugi
